ICC-GA-XML/ICC-GA-WPS-003.xml - ICC/irish2korap - Gitiles

 <?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
 <TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
     <teiHeader>
         <fileDesc n="ICC-GA-WPS-003">
             <titleStmt>
                 <title>GULag [Extract]</title>
                 <respStmt>
                     <resp>compiled for ICC</resp>
                     <name>ICC: EUD</name>
                 </respStmt>
             </titleStmt>
             <publicationStmt>
                 <distributor><note>NOT FOR DISTRIBUTION</note>
                     <note>Vicipéid https://ga.wikipedia.org/wiki/ </note></distributor>
                 <idno>https://ga.wikipedia.org/wiki/GULag</idno>
             </publicationStmt>
             <sourceDesc>
                 <bibl type="Popular:SocialSciences">
                     <author>Wiki</author>
                     <title>GULag</title>
                     <pubPlace>https://ga.wikipedia.org/wiki/</pubPlace>
                     <publisher>Vicipéid</publisher>
                     <date when="YYYY">YYYY</date>
                     <availability>
                       <licence>CC-BY-NC-SA</licence>
                     </availability>
                 </bibl>
             </sourceDesc>
         </fileDesc>
         <encodingDesc>
             <samplingDecl>
                <p>Extract</p>
             </samplingDecl>
         </encodingDesc>
         <profileDesc>
             <textClass>
                <classCode scheme="ICC">Popular_SocialSciences</classCode>
             </textClass>
         </profileDesc>
         <revisionDesc>
             <change when="2023-06-19" who="EUD">Plain text formatting</change>
         </revisionDesc>
     </teiHeader>
     <text xml:lang="ga">
         <body>
             <div>
 <p> GULag </p>
 <p> Seasann an giorrúchán Rúisise ГУЛаг nó GULag do Главное управление лагерей/Glavnoye upravleniye lagerey, is é sin, Príomhúdarás na gCampaí Géibhinn. Bhí a leithéid sin d'údarás i mbun riarachán na gcampaí géibhinn san Aontas Sóivéadach nuair a bhí Stalin i gceannas ar an tír sin. Is gnách, áfach, "Gulag" a thabhairt sa ghnáthchaint ar chóras iomlán na gcampaí géibhinn. </p>
 <p> Sa Bhéarla, tugtar gulag ar aon champa amháin, the gulags ar an gcóras iomlán. Níl an úsáid seo bunaithe ar an Rúisis, áfach. "An Crios" nó "an Limistéar" (зона/zona as Rúisis) a thugadh muintir an Aontais Shóivéadaigh ar chóras na gcampaí. De réir mar a tháinig tuiscint ag muintir an stáit Shóivéadaigh ar an mbrúidiúlacht a bhain leis an stát s'acu go hiomlán, thosaigh siad ag tabhairt великая зона/velikaya zona, "an Crios Mór" nó "an Limistéar Mór", ar an Aontas Sóivéadach féin, agus an chiall ag dul leis an úsáid seo nach raibh mórán difríochta idir saol na gcampaí géibhinn agus an leagan Sóivéadach den tsaoirse. </p>
 <p> ceadúnas tiomána, 1941 </p>
 <p> Is é an téarma a bhí ag na príosúnaigh orthu féin ná зек/zek, agus é bunaithe ar na focail заключённый каналостроитель/zakliuchennyi kanalostroitel, is é sin, príosúnach ag gearradh canála. B'iad an chanáil ó Volga go Don agus an chanáil ón Muir Bhán go Muir Bhailt an dá mhórláithreán tógála ar a raibh príosúnaigh na gcampaí géibhinn ag obair sna fichidí. De réir a chéile, áfach, ghreamaigh an focal de na príosúnaigh uile. </p>
 <p> Bhí cineálacha éagsúla de champaí ann. B'é an campa daorbhroide an cineál ba choitianta, ach thairis sin, bhí ionaid speisialta (шарашка/sharashka) ann do na saineolaithe ina raibh siad ag déanamh taighde don Stát, go háirithe ar mhaith leis na fórsaí armtha. Chuirtí daoine folláine i ngealtlanna (психушка/psikhushka) ar chúiseanna polaitiúla—cleachtas a d'éirigh i bhfad níos coitianta i ndiaidh ré Stalin. Bhí campaí speisialta ann do pháistí (nó ní raibh sé as an ngnáth páistí a chimiú san Aontas Sóivéadach), do mháithreacha a raibh leanaí óga acu, agus do dhaoine easlána. I ndiaidh an Dara Cogadh Domhanda, bhí campaí ar leith ann do "mhná céile na bhfealltóirí", fiú—is é sin, mná céile na gcimí polaitiúla. I gcampaí áirithe, chuirtí príosúnaigh i mbun oibreacha a raibh an radaighníomhaíocht ag roinnt leo, ag baint úráiniam as an talamh mar shampla, nó ag glanadh iarsmaí na dtástálacha adamhacha. </p>
 <p> Príosúnaigh ag obair - 1936-1937 </p>
 <p> B'é an scríbhneoir Aleksandr Solzhenitsyn a chuir an focal féin i mbéal an phobail leis an leabhar millteanach staire a d'fhoilsigh sé sna seachtóidí, mar atá, Архипелаг ГУЛаг/Arkhipelag GULag, is é sin, Oileánra GULag, nó níos fearr as Gaeilge, Oileánra na gCampaí Géibhinn. Bronnadh Duais Nobel na Litríochta air ar son an leabhair. </p>
 <p> Clár ábhair </p>
 <p> Bhí campaí daorbhroide á gcur ar bun ón mbliain 1918 ar aghaidh, agus iad sách cosúil le coilíneachtaí daorbhroide (katorga) den chineál a bhí ann le linn na hImpireachta Rúisí féin. B'iad an dá phríomhshaghas ná campaí speisialta Cheka agus gnáthchampaí daorbhroide (seasann an giorrúchán Rúisise Cheka nó Vecheka do "Choiste Seachbhreithiúnach na hUile Rúise", is é sin, coiste ar bronnadh cumhachtaí neamhghnácha air le troid a chur ar naimhde polaitiúla na mBoilséiveach). Bhí cineálacha éagsúla daoine á gcoinneáil sna campaí seo a fuarthas dainséarach nó damáisteach don stát Sóivéadach, ar nós státseirbhísigh a bhí á milleánú faoi chúigleáil nó faoi shabaitéireacht, chomh maith le daoine uaisle, fir ghnó, tiarnaí talún agus naimhde polaitiúla. </p>
 <p> Meastar, áfach, nár tháinig an córas sin "Gulag" ar an bhfód i gceart roimh an mbliain 1929. B'ansin a d'eisigh Sóivéid na gCoimiseár Pobail (Sovnarkom) reacht rúnda ar an 11ú lá de Mhí Iúil, 1929, faoi úsáid na pianseirbhíse do leas an stáit. Ós rud é gurb é an páirtí a shocraíodh na cúrsaí san Aontas Sóivéadach, ní raibh ann go bunúsach ach feidhmiú na comhairle ar ar chinn Biúró Polaitiúil an Pháirtí ar an 27ú lá de Mhí an Mheithimh roimhe sin. Leis an reacht seo a chur i gcrích, cuireadh GULag féin ar bun, mar bhrainse de rúnseirbhís na Rúise nó OGPU (Obyedinennoye glavnoye politicheskoye upravleniye nó "Príomh-Údarás Aontaithe Polaitiúil an Stáit"), ar an 25ú lá de Mhí Aibreáin, 1930, de réir an ordaithe a tháinig ó Shóivéid na gCoimiseár Pobail ar an 7ú lá den mhí chéanna. Ar dtús, b'é an giorrúchán a d'úsáidtí ná ULag. hAthaimníodh an t-údarás i Mí na Samhna sa bhliain chéanna. </p>
 <p> I dtús na dtríochaidí, thosaigh daonra na gcampaí géibhinn ag fás go sciobtha, agus daoine á ngabháil agus á gcaitheamh i dtóin phríosúin i bhfad níos mó ná roimhe sin. Nuair a tháinig lá an Sceimhle Mhóir (1937-1938), agus an purgú mór ag siúl ar an bPáirtí Cumannach féin, chuaigh na príosúnaigh chun líonmhaireachta arís eile. Sna blianta sin, bhí na céadta míle daoine á ndaoradh chun príosúnachta ar an tsiocair go raibh siad ag plé le "frithréabhlóideachas", mar a leagadh amach é i bParagraf Caoga a hOcht ar dhlí coiriúil na bpoblachtaí Sóivéadacha. B'í Mír a Deich den pharagraf seo ba mhó a dhaor daoine, is é sin, an mhír faoi "bholscaireacht fhrithréabhlóideach". Aon duine a déarfadh rud éigin faoin bPáirtí agus místá air, d'fhéadfaí é a mhilleánú faoi "bholscaireacht fhrithréabhlóideach". </p>
 <p> Gulag Kolyma, 1934 </p>
 <p> Bhí cuid de na staraithe den tuairim, roimhe seo, go raibh cúiseanna eacnamaíocha leis an dóigh a rabhthas ag cimiú daoine san Aontas Sóivéadach sna tríochaidí. Bhí an stát Sóisialach le tógáil, agus ní thógfaí gan obair na ndaor é. Níl mórán taighdeoirí ag tacú leis an teoiric seo a thuilleadh, ó hosclaíodh cartlanna na Rúise dóibh sna nóchaidí. Mar sin féin, bhí forbairt na gcampaí géibhinn ag leanúint fhorbairt na heacnamaíochta san Aontas Sóivéadach. Tháinig borradh ar na campaí agus ar an tionsclaíocht faoin am céanna. </p>
 <p> Mar sin, bhaintí úsáid fhorleathan as na cimí le héachtaí eacnamaíocha a chur i gcrích. Bhítí ag baint acmhainní nádúrtha as an talamh, ag tabhairt cúlriasca na tíre chun míntíreachais agus ag tógáil infreastruchtúr mórscála, ar nós canálacha, dambaí agus monarchana. Sna blianta 1931-32, bhí thart ar dhá chéad míle duine á gcoinneáil sna campaí, ach i lár na dtríochaidí, bhí an ceithre oiread sna campaí, agus trí chéad duine eile sna coilíneachtaí peannaideacha. Nuair a bhí na tríochaidí ag druidim chun deireanais, bhí thart ar mhilliún agus trí chéad míle duine sna campaí. </p>
 <p> daorobair </p>
 <p> I ndiaidh an ionsaí a rinne Hitler ar an Aontas Sóivéadach sa bhliain 1941, thosaigh daonra na gcampaí ag dul i laghad arís. Bhí saighdiúirí ag teastáil leis an namhaid míthrócaireach a stopadh, agus bolscaireacht thírghráúil á déanamh ar fud na tíre, na campaí géibhinn san áireamh. Bhíothas ag áitiú ar na cimí a n-urraim don tír dhúchais a thaispeáint i bpáirc an áir. Is iomaí duine acu a thug aird ar an mbolscaireacht agus a chuaigh chun cogaidh lena onóir a fháil ar ais. Ní mórán de na daoine seo a tháinig slán as, nó ba nós iad a chur san áit ba mhó dainséir, agus iad ag troid i gcathláin speisialta pheannaideacha. Na cimí a d'fhan thiar sna campaí, shiúil an bás orthusan chomh maith sna blianta 1942-43, nó bhí an tír go léir i ndubhfhaopach, agus an bia gann. </p>
 <p> I ndiaidh an chogaidh, d'fhás daonra na gcampaí arís eile. Na saighdiúirí Sóivéadacha a ghéill iad féin do na Gearmánaigh, ní raibh ach meas an fhealltóra ag Stalin orthu. Izmenniki rodiny nó fealltóirí ar thír a ndúchais a tugadh orthu go hoifigiúil. Mar sin, cuireadh sna campaí géibhinn iad. Nuair a tháinig na saighdiúirí Sóivéadacha chun fortachta do na príosúnaigh i gcampaí gáis Hitler, is iomaí cime Sóivéadach ansin a cuireadh i gcampa de chuid Stalin ina dhiaidh sin. Duine acu seo, thabharfadh sé croí isteach d'fhear a chomhdhúchais a ruaig na séiléirí agus a d'oscail an doras dó, agus an bheirt acu suite siúráilte gurb í an tsaoirse í anois. Ansin, áfach, thiocfadh lucht na rúnseirbhíse, agus iad ag "cur ceastóireachta" ar chimí den chineál seo—agus as go brách go dtí na campaí Sóivéadacha le mo dhuine. </p>
 <p> Níorbh é sin an t-aon chúis leis an dóigh a ndeachaigh daonra an "oileánra" in airde i ndiaidh an chogaidh. Nó is amhlaidh go raibh gorta ag siúl ar cheantair áirithe na tíre, agus ainriail is anord ag teacht sna sálaí ag an ocras. Leis an anord sin a choinneáil faoi smacht, chuaigh na húdaráis i dtuilleamaí na láimhe láidire. Is é sin, cuireadh le déine na ndlíthe in aghaidh gadaíochta, agus iad siúd a bhí ag goid bia lena n-ocras a shásamh, ba sciobtha a fuair siad iad féin i gcampa daorbhroide. </p>
 <p> Is iomaí Polannach, Eastónach, Laitviach agus Liotuánach a chaith seal i gcampaí géibhinn an Aontais Shóivéadaigh, nó bhí tíortha dúchais na náisiúntachtaí seo gafa ag na díormaí Sóivéadacha i ndeireadh an chogaidh. Bhí an Eastóin, an Laitvia agus an Liotuáin nascghafa ag an stát Sóivéadach, agus theastaigh ó Stalin scothaicmí náisiúnta na dtíortha seo a chur de dhroim an tsaoil nó a chloí, le nach gcuirfidís isteach ar an Sóivéadú sna blianta a bhí le teacht. Maidir leis an bPolainn, ní raibh aon chineál freasúra ná frithbheartaíocht de dhíobháil air sa tír sin ach an oiread. </p>
 <p> Fuair Stalin bás i Mí na Márta den bhliain 1953. Lean an Stát leis ag coinneáil córas na gcampaí géibhinn ag imeacht, seal, ach ansin, tosaíodh ar na cimí a scaoileadh saor ar chúla téarmaí. Gnáthchiontóirí ba mhó a bhí ag fágáil na gcampaí, ar dtús, nó bhí an chéad ollmhaithiúnas teorannaithe dóibh siúd nach raibh ach téarma cúig bliana, nó ní ba ghairide fós, le déanamh acu. </p>
 <p> De ghnáth, bhí téarmaí ní b'fhaide á gcur isteach ag na cimí polaitiúla. Sa bhliain 1954, áfach, thosaigh na húdaráis ag oscailt na ndoras dóibh siúd freisin, agus ansin, tháinig athrú ar na cúrsaí. Cháin Nikita Khrushchev Stalin ina óráid rúnda ag an bhFíchiú hArd-Fheis de chuid Pháirtí Cumannach an Aontais Shóivéadaigh i Mí Feabhra, 1956. Ina dhiaidh sin, ní raibh sé indéanta ná ciallmhar ní ba mhó na cimí polaitiúla a choinneáil istigh, agus ba léir go raibh ré GULag ag druidim chun deireanais. </p>
 <p> D'éirigh na cimí amach in aghaidh na n-údarás in áiteanna, go háirithe i gKengir i Mí na Bealtaine den bhliain 1954. Siúd is gur cloíodh Éirí Amach Kengir agus na ceannaircí eile den chineál seo le lámh láidir, threisigh siad leis an tuiscint a fuair an lucht rialtais féin ar chomh dodhéanta a bhí sé córas na gcampaí géibhinn a choinneáil beo a thuilleadh. </p>
 <p> I ndeireadh na gcaogaidí, bhí córas na sluachampaí géibhinn ag imeacht go tiubh, siúd is go raibh na coilíneachtaí peannaideacha ann go fóill. Ar an bhfichiú lá de Mhí Eanáir, 1960, chuir ordú na Roinne Gnóthaí Inmheánacha GULag de dhroim an tsaoil go deifnideach. </p>
 <p> leacht cuimhneachái, gulag Kolochava, </p>
 <p> Meastar inniu go raibh thart ar fhiche milliún duine cimithe sna campaí géibhinn, agus gur cuireadh 1,606,748 duine chun báis, de réir na dtaifead oifigiúil. Na scológa, áfach, a tugadh ar shiúl óna mbólaí dúchais le cur fúthu i gcoilíneachtaí peannaideacha, dealraíonn sé go bhfuair 390,000 duine acu, ar a laghad, bás idir na blianta 1932 agus 1940, agus an droch-chaoi a bhí ar a saol san áit nua. Is léir gur fhág an campa an-ghoimh ar gach duine a chaith a sheal ansin, idir chorp agus intinn, agus gur giorrú beatha do chuid mhaith acu ab ea é. </p>
 <p> Chaithfeadh na príosúnaigh cuótaí arda táirgiúlachta a chomhlíonadh, agus na séiléirí á gcéasadh go brúidiúil. Bhí an bia gann, agus is iomaí cime, go háirithe ó na poblachtaí Meán-Áiseacha nó ó chodanna eile teo an Aontais Shóivéadaigh, nach raibh in ann geimhreadh na Sibéire a fhulaingt. Bhí campaí ann ina bhfaigheadh ochtar cime as gach deichniúr bás i rith an chéad chupla mí. </p>
 <p> De ghnáth, bhíodh na cimí ag leagan crann nó ag mianadóireacht, agus ba mhaslach an cineál oibre iad an dá chuid. An duine a bhí ag obair sna poill mhianaigh, ba dócha go gcaithfeadh sé 13,000 cileagram a thochailt in aghaidh an lae. Ní raibh aon duine in ann a leithéid d'éacht a chur i gcrích, agus mar sin, chaithfeadh na príosúnaigh dul i muinín cur i gcéill, nó tuftá, mar a thugtaí air as Rúisis—an cuntasóir a bhreabadh nó a mhealladh chun torthaí breise a bhreacadh síos dóibh.</p>
             </div>
         </body>
     </text>
 </TEI>
	<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
	<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
	<teiHeader>
	<fileDesc n="ICC-GA-WPS-003">
	<titleStmt>
	<title>GULag [Extract]</title>
	<respStmt>
	<resp>compiled for ICC</resp>
	<name>ICC: EUD</name>
	</respStmt>
	</titleStmt>
	<publicationStmt>
	<distributor><note>NOT FOR DISTRIBUTION</note>
	<note>Vicipéid https://ga.wikipedia.org/wiki/ </note></distributor>
	<idno>https://ga.wikipedia.org/wiki/GULag</idno>
	</publicationStmt>
	<sourceDesc>
	<bibl type="Popular:SocialSciences">
	<author>Wiki</author>
	<title>GULag</title>
	<pubPlace>https://ga.wikipedia.org/wiki/</pubPlace>
	<publisher>Vicipéid</publisher>
	<date when="YYYY">YYYY</date>
	<availability>
	<licence>CC-BY-NC-SA</licence>
	</availability>
	</bibl>
	</sourceDesc>
	</fileDesc>
	<encodingDesc>
	<samplingDecl>
	<p>Extract</p>
	</samplingDecl>
	</encodingDesc>
	<profileDesc>
	<textClass>
	<classCode scheme="ICC">Popular_SocialSciences</classCode>
	</textClass>
	</profileDesc>
	<revisionDesc>
	<change when="2023-06-19" who="EUD">Plain text formatting</change>
	</revisionDesc>
	</teiHeader>
	<text xml:lang="ga">
	<body>
	<div>
	<p> GULag </p>
	<p> Seasann an giorrúchán Rúisise ГУЛаг nó GULag do Главное управление лагерей/Glavnoye upravleniye lagerey, is é sin, Príomhúdarás na gCampaí Géibhinn. Bhí a leithéid sin d'údarás i mbun riarachán na gcampaí géibhinn san Aontas Sóivéadach nuair a bhí Stalin i gceannas ar an tír sin. Is gnách, áfach, "Gulag" a thabhairt sa ghnáthchaint ar chóras iomlán na gcampaí géibhinn. </p>
	<p> Sa Bhéarla, tugtar gulag ar aon champa amháin, the gulags ar an gcóras iomlán. Níl an úsáid seo bunaithe ar an Rúisis, áfach. "An Crios" nó "an Limistéar" (зона/zona as Rúisis) a thugadh muintir an Aontais Shóivéadaigh ar chóras na gcampaí. De réir mar a tháinig tuiscint ag muintir an stáit Shóivéadaigh ar an mbrúidiúlacht a bhain leis an stát s'acu go hiomlán, thosaigh siad ag tabhairt великая зона/velikaya zona, "an Crios Mór" nó "an Limistéar Mór", ar an Aontas Sóivéadach féin, agus an chiall ag dul leis an úsáid seo nach raibh mórán difríochta idir saol na gcampaí géibhinn agus an leagan Sóivéadach den tsaoirse. </p>
	<p> ceadúnas tiomána, 1941 </p>
	<p> Is é an téarma a bhí ag na príosúnaigh orthu féin ná зек/zek, agus é bunaithe ar na focail заключённый каналостроитель/zakliuchennyi kanalostroitel, is é sin, príosúnach ag gearradh canála. B'iad an chanáil ó Volga go Don agus an chanáil ón Muir Bhán go Muir Bhailt an dá mhórláithreán tógála ar a raibh príosúnaigh na gcampaí géibhinn ag obair sna fichidí. De réir a chéile, áfach, ghreamaigh an focal de na príosúnaigh uile. </p>
	<p> Bhí cineálacha éagsúla de champaí ann. B'é an campa daorbhroide an cineál ba choitianta, ach thairis sin, bhí ionaid speisialta (шарашка/sharashka) ann do na saineolaithe ina raibh siad ag déanamh taighde don Stát, go háirithe ar mhaith leis na fórsaí armtha. Chuirtí daoine folláine i ngealtlanna (психушка/psikhushka) ar chúiseanna polaitiúla—cleachtas a d'éirigh i bhfad níos coitianta i ndiaidh ré Stalin. Bhí campaí speisialta ann do pháistí (nó ní raibh sé as an ngnáth páistí a chimiú san Aontas Sóivéadach), do mháithreacha a raibh leanaí óga acu, agus do dhaoine easlána. I ndiaidh an Dara Cogadh Domhanda, bhí campaí ar leith ann do "mhná céile na bhfealltóirí", fiú—is é sin, mná céile na gcimí polaitiúla. I gcampaí áirithe, chuirtí príosúnaigh i mbun oibreacha a raibh an radaighníomhaíocht ag roinnt leo, ag baint úráiniam as an talamh mar shampla, nó ag glanadh iarsmaí na dtástálacha adamhacha. </p>
	<p> Príosúnaigh ag obair - 1936-1937 </p>
	<p> B'é an scríbhneoir Aleksandr Solzhenitsyn a chuir an focal féin i mbéal an phobail leis an leabhar millteanach staire a d'fhoilsigh sé sna seachtóidí, mar atá, Архипелаг ГУЛаг/Arkhipelag GULag, is é sin, Oileánra GULag, nó níos fearr as Gaeilge, Oileánra na gCampaí Géibhinn. Bronnadh Duais Nobel na Litríochta air ar son an leabhair. </p>
	<p> Clár ábhair </p>
	<p> Bhí campaí daorbhroide á gcur ar bun ón mbliain 1918 ar aghaidh, agus iad sách cosúil le coilíneachtaí daorbhroide (katorga) den chineál a bhí ann le linn na hImpireachta Rúisí féin. B'iad an dá phríomhshaghas ná campaí speisialta Cheka agus gnáthchampaí daorbhroide (seasann an giorrúchán Rúisise Cheka nó Vecheka do "Choiste Seachbhreithiúnach na hUile Rúise", is é sin, coiste ar bronnadh cumhachtaí neamhghnácha air le troid a chur ar naimhde polaitiúla na mBoilséiveach). Bhí cineálacha éagsúla daoine á gcoinneáil sna campaí seo a fuarthas dainséarach nó damáisteach don stát Sóivéadach, ar nós státseirbhísigh a bhí á milleánú faoi chúigleáil nó faoi shabaitéireacht, chomh maith le daoine uaisle, fir ghnó, tiarnaí talún agus naimhde polaitiúla. </p>
	<p> Meastar, áfach, nár tháinig an córas sin "Gulag" ar an bhfód i gceart roimh an mbliain 1929. B'ansin a d'eisigh Sóivéid na gCoimiseár Pobail (Sovnarkom) reacht rúnda ar an 11ú lá de Mhí Iúil, 1929, faoi úsáid na pianseirbhíse do leas an stáit. Ós rud é gurb é an páirtí a shocraíodh na cúrsaí san Aontas Sóivéadach, ní raibh ann go bunúsach ach feidhmiú na comhairle ar ar chinn Biúró Polaitiúil an Pháirtí ar an 27ú lá de Mhí an Mheithimh roimhe sin. Leis an reacht seo a chur i gcrích, cuireadh GULag féin ar bun, mar bhrainse de rúnseirbhís na Rúise nó OGPU (Obyedinennoye glavnoye politicheskoye upravleniye nó "Príomh-Údarás Aontaithe Polaitiúil an Stáit"), ar an 25ú lá de Mhí Aibreáin, 1930, de réir an ordaithe a tháinig ó Shóivéid na gCoimiseár Pobail ar an 7ú lá den mhí chéanna. Ar dtús, b'é an giorrúchán a d'úsáidtí ná ULag. hAthaimníodh an t-údarás i Mí na Samhna sa bhliain chéanna. </p>
	<p> I dtús na dtríochaidí, thosaigh daonra na gcampaí géibhinn ag fás go sciobtha, agus daoine á ngabháil agus á gcaitheamh i dtóin phríosúin i bhfad níos mó ná roimhe sin. Nuair a tháinig lá an Sceimhle Mhóir (1937-1938), agus an purgú mór ag siúl ar an bPáirtí Cumannach féin, chuaigh na príosúnaigh chun líonmhaireachta arís eile. Sna blianta sin, bhí na céadta míle daoine á ndaoradh chun príosúnachta ar an tsiocair go raibh siad ag plé le "frithréabhlóideachas", mar a leagadh amach é i bParagraf Caoga a hOcht ar dhlí coiriúil na bpoblachtaí Sóivéadacha. B'í Mír a Deich den pharagraf seo ba mhó a dhaor daoine, is é sin, an mhír faoi "bholscaireacht fhrithréabhlóideach". Aon duine a déarfadh rud éigin faoin bPáirtí agus místá air, d'fhéadfaí é a mhilleánú faoi "bholscaireacht fhrithréabhlóideach". </p>
	<p> Gulag Kolyma, 1934 </p>
	<p> Bhí cuid de na staraithe den tuairim, roimhe seo, go raibh cúiseanna eacnamaíocha leis an dóigh a rabhthas ag cimiú daoine san Aontas Sóivéadach sna tríochaidí. Bhí an stát Sóisialach le tógáil, agus ní thógfaí gan obair na ndaor é. Níl mórán taighdeoirí ag tacú leis an teoiric seo a thuilleadh, ó hosclaíodh cartlanna na Rúise dóibh sna nóchaidí. Mar sin féin, bhí forbairt na gcampaí géibhinn ag leanúint fhorbairt na heacnamaíochta san Aontas Sóivéadach. Tháinig borradh ar na campaí agus ar an tionsclaíocht faoin am céanna. </p>
	<p> Mar sin, bhaintí úsáid fhorleathan as na cimí le héachtaí eacnamaíocha a chur i gcrích. Bhítí ag baint acmhainní nádúrtha as an talamh, ag tabhairt cúlriasca na tíre chun míntíreachais agus ag tógáil infreastruchtúr mórscála, ar nós canálacha, dambaí agus monarchana. Sna blianta 1931-32, bhí thart ar dhá chéad míle duine á gcoinneáil sna campaí, ach i lár na dtríochaidí, bhí an ceithre oiread sna campaí, agus trí chéad duine eile sna coilíneachtaí peannaideacha. Nuair a bhí na tríochaidí ag druidim chun deireanais, bhí thart ar mhilliún agus trí chéad míle duine sna campaí. </p>
	<p> daorobair </p>
	<p> I ndiaidh an ionsaí a rinne Hitler ar an Aontas Sóivéadach sa bhliain 1941, thosaigh daonra na gcampaí ag dul i laghad arís. Bhí saighdiúirí ag teastáil leis an namhaid míthrócaireach a stopadh, agus bolscaireacht thírghráúil á déanamh ar fud na tíre, na campaí géibhinn san áireamh. Bhíothas ag áitiú ar na cimí a n-urraim don tír dhúchais a thaispeáint i bpáirc an áir. Is iomaí duine acu a thug aird ar an mbolscaireacht agus a chuaigh chun cogaidh lena onóir a fháil ar ais. Ní mórán de na daoine seo a tháinig slán as, nó ba nós iad a chur san áit ba mhó dainséir, agus iad ag troid i gcathláin speisialta pheannaideacha. Na cimí a d'fhan thiar sna campaí, shiúil an bás orthusan chomh maith sna blianta 1942-43, nó bhí an tír go léir i ndubhfhaopach, agus an bia gann. </p>
	<p> I ndiaidh an chogaidh, d'fhás daonra na gcampaí arís eile. Na saighdiúirí Sóivéadacha a ghéill iad féin do na Gearmánaigh, ní raibh ach meas an fhealltóra ag Stalin orthu. Izmenniki rodiny nó fealltóirí ar thír a ndúchais a tugadh orthu go hoifigiúil. Mar sin, cuireadh sna campaí géibhinn iad. Nuair a tháinig na saighdiúirí Sóivéadacha chun fortachta do na príosúnaigh i gcampaí gáis Hitler, is iomaí cime Sóivéadach ansin a cuireadh i gcampa de chuid Stalin ina dhiaidh sin. Duine acu seo, thabharfadh sé croí isteach d'fhear a chomhdhúchais a ruaig na séiléirí agus a d'oscail an doras dó, agus an bheirt acu suite siúráilte gurb í an tsaoirse í anois. Ansin, áfach, thiocfadh lucht na rúnseirbhíse, agus iad ag "cur ceastóireachta" ar chimí den chineál seo—agus as go brách go dtí na campaí Sóivéadacha le mo dhuine. </p>
	<p> Níorbh é sin an t-aon chúis leis an dóigh a ndeachaigh daonra an "oileánra" in airde i ndiaidh an chogaidh. Nó is amhlaidh go raibh gorta ag siúl ar cheantair áirithe na tíre, agus ainriail is anord ag teacht sna sálaí ag an ocras. Leis an anord sin a choinneáil faoi smacht, chuaigh na húdaráis i dtuilleamaí na láimhe láidire. Is é sin, cuireadh le déine na ndlíthe in aghaidh gadaíochta, agus iad siúd a bhí ag goid bia lena n-ocras a shásamh, ba sciobtha a fuair siad iad féin i gcampa daorbhroide. </p>
	<p> Is iomaí Polannach, Eastónach, Laitviach agus Liotuánach a chaith seal i gcampaí géibhinn an Aontais Shóivéadaigh, nó bhí tíortha dúchais na náisiúntachtaí seo gafa ag na díormaí Sóivéadacha i ndeireadh an chogaidh. Bhí an Eastóin, an Laitvia agus an Liotuáin nascghafa ag an stát Sóivéadach, agus theastaigh ó Stalin scothaicmí náisiúnta na dtíortha seo a chur de dhroim an tsaoil nó a chloí, le nach gcuirfidís isteach ar an Sóivéadú sna blianta a bhí le teacht. Maidir leis an bPolainn, ní raibh aon chineál freasúra ná frithbheartaíocht de dhíobháil air sa tír sin ach an oiread. </p>
	<p> Fuair Stalin bás i Mí na Márta den bhliain 1953. Lean an Stát leis ag coinneáil córas na gcampaí géibhinn ag imeacht, seal, ach ansin, tosaíodh ar na cimí a scaoileadh saor ar chúla téarmaí. Gnáthchiontóirí ba mhó a bhí ag fágáil na gcampaí, ar dtús, nó bhí an chéad ollmhaithiúnas teorannaithe dóibh siúd nach raibh ach téarma cúig bliana, nó ní ba ghairide fós, le déanamh acu. </p>
	<p> De ghnáth, bhí téarmaí ní b'fhaide á gcur isteach ag na cimí polaitiúla. Sa bhliain 1954, áfach, thosaigh na húdaráis ag oscailt na ndoras dóibh siúd freisin, agus ansin, tháinig athrú ar na cúrsaí. Cháin Nikita Khrushchev Stalin ina óráid rúnda ag an bhFíchiú hArd-Fheis de chuid Pháirtí Cumannach an Aontais Shóivéadaigh i Mí Feabhra, 1956. Ina dhiaidh sin, ní raibh sé indéanta ná ciallmhar ní ba mhó na cimí polaitiúla a choinneáil istigh, agus ba léir go raibh ré GULag ag druidim chun deireanais. </p>
	<p> D'éirigh na cimí amach in aghaidh na n-údarás in áiteanna, go háirithe i gKengir i Mí na Bealtaine den bhliain 1954. Siúd is gur cloíodh Éirí Amach Kengir agus na ceannaircí eile den chineál seo le lámh láidir, threisigh siad leis an tuiscint a fuair an lucht rialtais féin ar chomh dodhéanta a bhí sé córas na gcampaí géibhinn a choinneáil beo a thuilleadh. </p>
	<p> I ndeireadh na gcaogaidí, bhí córas na sluachampaí géibhinn ag imeacht go tiubh, siúd is go raibh na coilíneachtaí peannaideacha ann go fóill. Ar an bhfichiú lá de Mhí Eanáir, 1960, chuir ordú na Roinne Gnóthaí Inmheánacha GULag de dhroim an tsaoil go deifnideach. </p>
	<p> leacht cuimhneachái, gulag Kolochava, </p>
	<p> Meastar inniu go raibh thart ar fhiche milliún duine cimithe sna campaí géibhinn, agus gur cuireadh 1,606,748 duine chun báis, de réir na dtaifead oifigiúil. Na scológa, áfach, a tugadh ar shiúl óna mbólaí dúchais le cur fúthu i gcoilíneachtaí peannaideacha, dealraíonn sé go bhfuair 390,000 duine acu, ar a laghad, bás idir na blianta 1932 agus 1940, agus an droch-chaoi a bhí ar a saol san áit nua. Is léir gur fhág an campa an-ghoimh ar gach duine a chaith a sheal ansin, idir chorp agus intinn, agus gur giorrú beatha do chuid mhaith acu ab ea é. </p>
	<p> Chaithfeadh na príosúnaigh cuótaí arda táirgiúlachta a chomhlíonadh, agus na séiléirí á gcéasadh go brúidiúil. Bhí an bia gann, agus is iomaí cime, go háirithe ó na poblachtaí Meán-Áiseacha nó ó chodanna eile teo an Aontais Shóivéadaigh, nach raibh in ann geimhreadh na Sibéire a fhulaingt. Bhí campaí ann ina bhfaigheadh ochtar cime as gach deichniúr bás i rith an chéad chupla mí. </p>
	<p> De ghnáth, bhíodh na cimí ag leagan crann nó ag mianadóireacht, agus ba mhaslach an cineál oibre iad an dá chuid. An duine a bhí ag obair sna poill mhianaigh, ba dócha go gcaithfeadh sé 13,000 cileagram a thochailt in aghaidh an lae. Ní raibh aon duine in ann a leithéid d'éacht a chur i gcrích, agus mar sin, chaithfeadh na príosúnaigh dul i muinín cur i gcéill, nó tuftá, mar a thugtaí air as Rúisis—an cuntasóir a bhreabadh nó a mhealladh chun torthaí breise a bhreacadh síos dóibh.</p>
	</div>
	</body>
	</text>
	</TEI>